فلسفه شکل‌گیری بورس چیست؟

در این مطلب ابتدا مروری بر تاریخچه ایجاد بورس خواهیم داشت. سپس با ساختار و انواع بورس در ایران آشنا می‌شویم.

فلسفه شکل‌گیری بورس چیست؟

فلسفه کلیدی شکل‌گیری بورس در جهان، ایجاد بازاری منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف برای تجمیع سرمایه‌های خرد و کلان سرمایه‌گذاران به منظور تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آن‌ها است. در حقیقت مبنای اساسی تشکیل بازار بورس، همان مفهوم اولیه شراکت و تقسیم سود است. به این معنی که اگر فردی سهام شرکتی را خریداری کند، به نسبت تعداد سهامی که در اختیار دارد، مالک شرکت شده و ضمن بهره‌مندی از سودهای کسب‌شده شرکت، می‌تواند از نوسان قیمت سهام آن نیز منتفع شود. همچنین این شخص قادر است با حضور در مجامع عمومی شرکت، در تصمیم‌گیری‌های آن مشارکت داشته باشد.

مزایای بازار بورس چیست؟

به طور کلی برای بررسی یک بازار سرمایه‌گذاری از دیدگاه خرد، بایستی به مواردی نظیر میزان بازدهی، تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی و قابلیت سرمایه‌گذاری با پول کم توجه کرد. بازار بورس در طی ۵ سال منتهی به پایان شهریور ۱۴۰۰، با بازدهی ۱٬۷۱۴ درصدی بهترین عملکرد را در مقایسه با سایر بازارهای سرمایه‌گذاری داشته است. در نمودارهای زیر بازدهی بازارهای مختلف در طی ۵ سال و ۱۰ سال گذشته نمایش داده شده است. 

فلسفه شکل‌گیری بورس چیست؟

تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران

تاریخچه پیدایش واژه بورس در جهان به قرن پانزدهم میلادی باز می‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و کسبه‌ شهری در شمال غربی بلژیک، در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خریدوفروش کالاهای خود براساس حراج می‌پرداختند. پس از آن تاریخ به تدریج مکان‌هایی که افراد در آنجا به حراج کالاها مبادرت می‌کردند، توسعه یافته و شکل مسقف به خود گرفت. جالب است بدانید که اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد. همچنین کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. 

تاریخچه مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ هجری شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ تأسیس بورس در ایران، اساسنامه‌ داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد. اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵ سال به تأخیر افتاد. بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی تشکیل و موافقت‌‌نامه‌ اولیه تأسیس بورس در این کمیسیون تنظیم شد. در اواخر همان سال هیئتی به سرپرستی دبیرکل بورس بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. نهایتا در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد.